English
Deutsch
Русский
Blockchain Teknolojisi: İzlenebilirlikte Yeni Bir Çağın Başlangıcı
Otoritelerin, yönetmeliklerin ve küresel veri sağlayıcıların yer almadığı bir izlenebilirlik sistemi hayal edin. Ürünlerinize tekil bir kimlik verin ve bu kimliğin işaret ettiği verileri uzaya haykırın. Kimliği bilen herkes paylaştığınız verileri görebilsin ve kendi sistemleri ile entegre edip kullanabilsin. Tüm veriler güvenli, değiştirilemez, şeffaf ve dağıtık olsun. Tekrar söylüyorum otorite yok, yönetmelik yok, küresel veri sağlayıcılar yok. Hayal gibi değil mi? Aslında blockchain teknolojisi ile tamamen gerçek!
1990’lı yıllarda üniversite tezlerine konu olan blockchain teknolojisi, 2008 yılında Satoshi Nakamoto tarafından yayınlanan akademik bir makale ile ete kemiğe büründü. Kayda değer ilk önemli uygulama, merkez bankası olmadan güvenli bir şekilde değiş tokuş edilebilen paraydı. Hepinizin bildiği gibi bunun adı Bitcoin. Endişelenmeyin bu yazımızda size Bitcoin’den bahsetmeyeceğim. Yazımızın konusu blockchain teknolojisi ve blockchain teknolojisi kullanan bir izlenebilirlik sistemi.
Kısaca İzlenebilirlik
İzlenebilirlik; kısaca bir ürünün tedarik zinciri boyunca tüm hareketlerinin kayıt altına alınması olarak tanımlanabilir. İzlenebilirlik uygulamaları günümüzde ilaç, gıda, sigara, alkol ve kozmetik endüstrileri tarafından kullanılmaktadır.
İzlenebilirlik Uygulamalarında Blockchain Teknolojisi
Konvansiyonel izlenebilirlik uygulamaları için proje gerçekleştiren mühendisler yıllardır otoritelerin, yönetmeliklerin ve standartların dayattığı kuralları takip etmek zorunda kaldı. İzlenebilir bir sistem yaratmak için yüksek maliyetli sunucular, hızlı network ağları, paydaşlar ile veri paylaşımı için özel geliştirilmiş yazılımlar geliştirildi. Bu çabaların sonucunda ortaya çıkan sistemler ise işletilmesi ve yönetilmesi çok kolay olmayan, yüksek işletme maliyetli ve hantal sistemlerdi.
Bu konudan rahatsız mühendis ekibi ise blockchain teknolojisi kullanarak izlenebilirlik sistemleri yaratabilmek için kolları sıvadı. Gerçek bir izlenebilirlik sistemi için büyük bir hayal kuruldu. Hayal şuydu; bir ürünün üretiminde kullanılan tüm ham maddelerden başlayarak, tedarik zincirindeki her noktayı kayıt altına almak. Konvansiyonel client-server teknolojisi ile işi başarabilmek mümkün görünse bile bu iş pahalı, işletmesi zor, verimsiz ve sıkıcıydı. Fakat blockchain teknolojisi, tüm zorlukları ortadan kaldırarak bir ürünün yaşam döngüsü boyunca izlenebilir kılınmasına imkan veriyordu. Yapılması gereken tek şey ürünün üretimi sırasında kullanılan tüm hammaddelerin blockchainden verisine erişmek ve bu verileri ürünü ifade eden tekil bir anahtar ile ilişkilendirip, anahtarı “blockchain”e aktarmak. Sunucu yok, otorite yok, güvenlik yok ve şeffaf.
Kafanız karıştı değil mi? Blockchain teknolojisi ile verilerinizin güvenliğini nasıl sağlayacağınızı, otoriteler tarafından dayatılan kurallara ve şirketinizin iç güvenlik prosedürlerine nasıl uyacağını düşündüğünüzü ve tartışmak istediğinizi hissediyorum. Şaşırtıcı değil, sohbet ettiğim herkes, başta bu argümanlar ile karşı çıkıyor ve savunmaya geçiyor. Blockchain teknolojisi aslında net bilinmediği için biraz da korkutuyor.
Eğlenceli Bir Örnek
Blockchain teknolojisi hakkında aklınızdaki sorulara yanıt bulabileceğiniz, çok basit ve eğlenceli bir örnek hazırladım:
Güzel bir sevgiliniz var ve ona ihtiraslı aşk mektupları yazıyorsunuz. Postaya verdiğinizde mektubunuzun postacı tarafından okunup okunmadığını bilebilir misiniz? Hayır, postacı okumak isterse okur. Ama mektubunuzu anahtar olmadan açılması mümkün olmayan bir kutuya koyup sevgilinize gönderirseniz, postacının okumadığından emin olabilirsiniz. Güzel sevgilinize de anahtarı vermeyi unutmayın 🙂
Bu örnekten çıkarılması gereken sonuç, blockchain teknolojisi üzerinde kurulan izlenebilirlik sisteminin konvansiyonel izlenebilirlik sisteminden kat kat güvenli olduğudur. Bir blockchainde veriye ulaşmanın tek yolunun anahtara sahip olmak olduğunu lütfen unutmayın.
Blockchain’de İzlenebilirliğin Anahtarı: Serileştirme
Hangi ürünü ne zaman ürettiğimizi, nerede ürettiğimizi ve birçok bilgiyi izlenebilirlik sağlamak için blockchain networkü (Ethereum, Ripple, Corda vb.) ile paylaştık. Peki bu veriye tedarik zincirimizde bulunan tedarikçilerimiz, müşterilerimiz ve son kullanıcılar nasıl ulaşacak? Serileştirmeye, bu sorunun cevabı olduğu için anahtar dedik.
Serileştirme, bir üretim hattındaki ürünlerin her birinin farklı tekil kod ile işaretlenmesi olarak tanımlanabilir. Serileştirme için en sık kullanılan teknolojiler GS1 Datamatrix ve QR koddur. Fakat bunlara bağlı kalmadan, uygulamamızın ihtiyaçlarını göz önünde bulundurarak RFID, NFC veya 1D Barcode gibi teknikler de kullanabiliriz. Burada önemli olan ürünün izlenebilirlik datasına ulaşmak için kullanılacak olan anahtarı, kullanıcı alışkanlıklarını dikkate alarak tedarik zincirine sunabilmektir.
Özellikle yüksek hızlı üretim hatlarında ürünlerin tekilleştirilmesi, projelerde bir darboğaz hissi oluşturur. Bu hissi yenmenin en kolay yollu izlenebilirlik odaklı baskı ve görüntü işleme teknolojilerinin gelişimine göz atmaktır. Son 20 yılda izlenebilirlik gereksinimlerinin artması ile gelişen mürekkep, karbon film transfer ve lazer baskı endüstrilerindeki ürünlerden birisi mutlaka sizin çözümünüz olacaktır. Serileştirdiğiniz ürünlerin izlenebilir olduğunu garanti altına almak için kullanmanız gereken teknolojilerden biri de görüntü işleme teknolojisidir.
Blockchain Tabanlı İzlenebilirlik Sistemi için Yapmanız Gerekenler
Öncelikle tasarlamak istediğiniz izlenebilirlik sisteminin hedeflerini belirlemeniz gerekmektedir. Bu hedefi belirlerken hedef pazarların (son kullanıcı, toptancı, distribütör vb.) beklentilerini çok iyi analiz etmelisiniz.
Örneğin, hedef pazarınız sadece süpermarketten alışveriş yapan tüketici ise izlenebilirlik teknolojisinin; son kullanım tarihi, üretim tarihi ve besin değeri gibi bilgileri sunması yeterli olacaktır. Fakat toptancı kanalının da bu sistemden faydalanması gerektiğini düşünüyorsanız raf ömrü, paket ölçüleri ve saklama koşulları gibi bilgileri de sunmanız gerekecektir.
Basit Düşünün
Tecrübelerimiz büyük ölçekli dijital dönüşüm projelerinde başarı amaçlarının fazlara bölünerek gerçekleştirilmesi ile mümkün olabildiğini göstermiştir. Bu nedenle büyük bir projeyi küçük parçalara bölerek yönetmenizi tavsiye ediyoruz. Örneğin:
- Önce ürünlerinizi serileştirin.
- Serileştirilmiş ürünler ile tüketiciye son kullanma tarihi ve üretim tarihini sunun.
- Daha sonra son tüketiciye sunulacak olan veri setine menşei, paket ağırlığı,besin değerleri gibi yararlı bilgiler ekleyin.
- Dağıtıcı ve toptancı için faydalı olabilecek büyük koli ağırlığı, ebadı, agregasyon bilgisi, saklama koşulları ve süreleri gibi bilgileri ekleyin.
Tasarımlarınızda Gerçekçi Olun
Tasarımlarınızda varsayımlar ile değil, gerçekçi senerayalor ile ilerleyin. Örneğin soğuk zincirde saklanan nemli ve ıslak bir paketin üzerine üretimden sonra direkt olarak serileştirme yapmaya çalışmayın. Konu uzmanları ile çalışıp, doğru serileştirmenin nerede yapılması gerektiğine karar vererek projeyi ilk adımında başarısız olmaktan koruyun.
Maksimum Entegrasyonu Hedefleyin
Bir izlenebilirlik sistemi kurgularken tedarik, üretim, depolama ve sevkiyat gibi firma içerisinde yıllardır sürdürülmekte olan süreçleri kesinlikle dışlamayın. Bu operasyonlardan elde edilecek olan veriyi izlenebilirlik sistemi ile entegre ederek sürecin her aşamasına değer katın.
VISIOTT TPS’in Blockchain Tabanlı İzlenebilirlik Sistemleri ile Tanışın
VISIOTT TPS, izlenebilirlik konusunda merkezi ve dağıtık uygulamalar gerçekleştiren bir çözüm sağlayıcıdır. Ekipman, yazılım ve entegrasyon konusunda uzman personelimiz her zaman yanınızda. Blockchain tabanlı izlenebilirlik sistemi hakkında bilgi almak için lütfen bizimle iletişime geçin.
Bir bitcoin nelere kadir vay be!
Not: İnşallah kimse sevgililerimize yolladığımız mektupları okumaz 🙂
Görebiliyorsunuz ama müdahale edemiyor, değiştiremiyorsunuz. Dolandırıcılarin dizleri titremeye başlamıştır artık.
Satoshi Nakamoto’nun kim olduğunun hala belli olmayışı aslında bu teknolojinin güvensiz olduğunu ispat ediyor gibi gelirdi bana. Şimdi ise tam olarak bu sebepten güvenli olduğunu düşünmeye başladım, makaleniz sayesinde. Çok başarılı ve net bir yazı olmuş. 👏👏
ÇOOOOK NET BİR YAZI ÇOK GÜZEL.
Sevgiliye yollanan mektup örneğine ba-yıl-dım! Bu tarz örneklendirmelerinize ya da paylaşılan verileri çok seviyorum gerçekten. Bloglarınızın hepsi okunası.
Keşke bütün sektörlerde kullanılabilirliği olsa ve de kullanılsa. Bu kadar kötü niyetli insanın olduğu dünyada sahtecilik ve kalpazanlıkla uğraşmak çok zor. İnsanlar, sahtenin bile sahtesini yapar oldu.