İlaç Takip Sistemi Nedir?
İlaç Takip Sistemi (İTS), 2008 yılında Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu (TİTCK) tarafından projelendirilmiştir. Kısaca İTS olarak adlandırılan bu elektronik yönetim sistemi ile her bir ilaç kutusunun, tedarik zinciri boyunca uğradığı tüm noktalarda kayıt altına alınması ve böylece ilaçta sahteciliğin ve kaçakçılığın önüne geçilmesi hedeflemiştir. TİTCK tarafından yönetilen ve kredilendirilen İlaç Takip Sistemi, ilacın üretimi veya ithalatı ile başlamakta; depolama, transfer ve sevkiyat operasyonları ile devam etmekte ve eczanede hastaya teslim edilmesi ile son bulmaktadır. Ülkemizin gelişmiş sağlık yazılım altyapısı ile entegre olarak çalışan sistem; hatalı ilaç kullanımı, geri toplama ve suistimal tespiti gibi birçok konunun çözümlenmesinde de aktif rol oynamaktadır.
Dünyanın Başarılı İlk İlaç Takip Sistemi
Türkiye, dünyada uçtan uca ilaç izlenebilirliğini tüm ilaç endüstrisini kapsayacak şekilde başarı ile gerçekleştiren ilk ülkedir. İlaç Takip Sistemi projesi, 2008 yılında başlamış ve 2012 yılında tamamlanmıştır. Günümüzde, ilaç izlenebilirliği konusunda çalışan ülkeler ve organizasyonlar arasında en kapsamlı ve sürdürülebilir LEVEL 5 (Country Level) sistemine sahip ülkenin halen Türkiye olduğu düşünülmektedir.
Türk ilaç endüstrisinde yaklaşık 400 ilaç üreticisi ve ithalatçısı, 600 ilaç deposu, 25.000 eczane ve 15.000 hastane bulunmaktadır. Bu paydaşların bir kısmı devasa, bir kısmı da küçük ve orta ölçekli işletmelerdir. İlaç Takip Sistemi içerisindeki her paydaş, sorumluluğunu eksiksiz olarak yerine getirmektedir. Aksi halde herhangi bir ilaç izlenebilirliği projesinin başarılı olması zaten mümkün değildir. Türk ilaç endüstrisindeki tüm paydaşlar, İlaç Takip Sistemi uygulamasının başarıya kavuşması için proje takımları kurmuş ve ortaya çıkan sonuçları otorite ile paylaşmıştır. Bu sayede tüm ilaç endüstrisi sürdürülebilir bir ilaç izlenebilirliği sistemine kavuşmuştur.
İlaç Takip Sistemi’nin Faydaları
- İlaçta yapılan sahteciliğin toplum sağlığına ve ekonomiye verdiği zararı ortadan kaldırmak,
- İlacın üretiminde problem olması durumunda geri çekme işleminin daha kolay ve sağlıklı yapılmasını sağlamak,
- Sağlık sistemleri ile entegre olarak hastanın ilaca ulaşımını kolaylaştırmak ve karaborsacılık faaliyetlerini engellemek.
İlaç Takip Sistemi Nasıl Çalışır ?
Karekodlama (Serileştirme)
Herhangi bir şeyin takip edilebilmesi için ayırt edici bir özelliğe sahip olması gerekmektedir. Karekodlama, her bir ilaç kutusuna birbirinden farklı bilgiler içeren karekodların uygulanması operasyonuna verilen isimdir. Uygulama, kutunun üzerine direkt yazma veya kazıma yöntemi ile yapılabilir. Karekod yazdırılmış bir etiketin kutu üzerine yapıştırılması yöntemi de ithal olan ilaçlar için sıklıkla kullanılmaktadır. İlaca uygulanan karekodun kalitesinin kontrol edilmesi ve kalitesiz karekod uygulanmış ilacın reject edilmesi (hattan ayıklanması), karekodlama sürecinin bir parçasıdır. Karekodlama, ilaç üretim hattı ile entegre olarak projelendirilebilir. Ayrıca ithalatçı veya lojistik hizmeti veren firmalarda da elle besleme ve toplama yöntemiyle karekodlama yapılabilmektedir. VISIOTT TPS, her türlü ambalaja sahip ilaca karekodlama yapılması için size çözüm üretebilir.
Agregasyon (Hiyerarşi Oluşturma)
Agregasyon, ilaçların tedarik zinciri boyunca takip edilmesine olanak sağlayan operasyona verilen isimdir. İlaçlar üretildikten veya satışa hazır hale getirildikten sonra tüm taşıma birimlerine (bağ, koli, palet vb.), içerisindeki karekodların verisini işaret eden barkodlu bir etiket yapıştırılır. Bu etiket üzerindeki barkod okutulduğunda taşıma birimi içerisindeki tüm karekodların verilerine ulaşılabilinmelidir. Verimli bir agregasyon operasyonu, karekodlamaya nazaran daha fazla ilk yatırım gerektiren sistemlerle yapılabilmektedir. Agregasyon sonucunda elde edilen veriler TİTCK’nın Paket Transfer Sistemi’ne (PTS) aktarılmaktadır. Paydaşlar, PTS üzerindeki verileri kullanarak tedarik zincirinde yavaşlama olmadan ilaç kabulü ve satışı yapabilir.
Kabul, Satış ve İade İşlemleri
Daha önceden de belirtildiği üzere İlaç Takip Sistemi – İTS, ilacın tüm yaşam döngüsünü kayıt altına almaktadır. Bir ilaç üretildikten veya ithal edildikten sonra eczaneye ulaşana kadar iki ya da üç noktadan geçmektedir. Bu noktalar, istisnalar göz ardı edildiğinde, genellikle ilaç depoları ve katma değerli lojistik sağlayıcılarıdır. İlaç Takip Sistemi yönetmeliklerine göre, tüm bu noktalarda ilaçların önce kabul edilerek sahipliğinin alınması, daha sonra da iade veya satış işlemi ile diğer bir noktaya transferi gerçekleştirilmelidir.
Bildirim Yapılması
İlaç Takip Sistem’nin tanımladığı her sürecin sonunda ortaya bir veri çıkmaktadır. Bu veri, ilacın yaşam döngüsünü takip etmekte kullanılır. Bu nedenle oluşan verinin TİTCK’nın sunucularına internet aracılığı ile transfer edilmesi gerekmektedir. Tüm veriler secure SOAP arayüzüyle web servisleri kullanılarak işlenir. Türk ilaç endüstrisi paydaşları, İlaç Takip Sistemi kullanımı için otoriteye herhangi bir ücret ödememektedirler.
VISIOTT TPS, Türk ilaç endüstrisine AGE markası ile 2008 yılından bu yana ilaç izlenebilirliği konusunda çözümler üretmektedir. Sunduğu çözümleri endüstrinin gereksinimlerine göre tasarlamış, geliştirmiş ve devreye almıştır. VISIOTT TPS’in serileştirme ve agregasyon konusundaki yazılım ve donanım çözümlerini inceleyebilirsiniz.
Türkiye’de uygulanmakta olan İlaç Takip Sistemi (İTS) projesi; küresel ölçekteki benzer uygulamalara göre daha yalın, anlaşılır ve sürdürülebilir olduğu için diğer dünya ülkeleri tarafından da uygulanmaya çalışılmaktadır.
DAHA FAZLASI İÇİN
Faydalı Linkler
T.C. Sağlık Bakanlığı – https://www.saglik.gov.tr/
Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu (TİTCK) – https://www.titck.gov.tr/
İlaç Takip Sistemi – https://www.its.gov.tr/
GS1 Türkiye – https://gs1.tobb.org.tr/
Yazan: Emre Özden
